Welke bedrijven zijn verplicht hun jaarrekening te laten controleren?
Een jaarrekeningcontrole is een onafhankelijk onderzoek naar de betrouwbaarheid van de financiële verantwoording van een onderneming. Hierbij beoordeelt een registeraccountant (RA) of een accountant-administratieconsulent (AA) met een AFM-vergunning of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van het vermogen en het resultaat van de onderneming.
Na afronding verstrekt de accountant een controleverklaring, die aandeelhouders, banken, subsidieverstrekkers en andere belanghebbenden zekerheid biedt over de betrouwbaarheid van de cijfers.
Niet elke onderneming is verplicht haar jaarrekening te laten controleren. De controleplicht is vastgelegd in artikel 2:393 van het Burgerlijk Wetboek en geldt alleen voor ondernemingen die een bepaalde omvang hebben.
Wettelijke criteria voor controleplicht
De controleplicht hangt samen met de omvang van de rechtspersoon.
Een onderneming wordt als middelgroot of groot aangemerkt als zij op twee opeenvolgende balansdata voldoet aan ten minste twee van de volgende drie criteria (Besluit Modellen Jaarrekening 2016, artikelen 396–397 BW2):
CriteriumGrenswaarde (boekjaar 2025)Balanstotaalmeer dan € 7.000.000Netto-omzetmeer dan € 15.000.000Gemiddeld aantal werknemersmeer dan 50 fte
Voldoe je gedurende twee opeenvolgende jaren aan minimaal twee van deze drie criteria, dan wordt je onderneming aangemerkt als middelgroot of groot.
In dat geval ben je verplicht de jaarrekening te laten controleren door een registeraccountant (RA) of een AA met controlevergunning.
Welke bedrijven vallen hieronder?
Controleplichtig zijn in ieder geval:
Middelgrote en grote B.V.’s en N.V.’s
Beursgenoteerde ondernemingen (altijd controleplichtig, ongeacht omvang)
Dochtermaatschappijen die deel uitmaken van een controleplichtige groep
Stichtingen en verenigingen die, op grond van hun omvang of subsidievoorwaarden, onder de controleplicht vallen
Kleine ondernemingen blijven buiten de wettelijke controleplicht, maar moeten wel hun jaarrekening deponeren bij de Kamer van Koophandel.
Waarom geldt deze verplichting?
De wettelijke controleplicht is bedoeld om transparantie en betrouwbaarheid te bevorderen in het maatschappelijk verkeer.
Voor grote ondernemingen — met meerdere aandeelhouders, financiers of subsidieverstrekkers — is het essentieel dat de gepubliceerde cijfers onafhankelijk zijn getoetst.
Een gecontroleerde jaarrekening versterkt het vertrouwen bij:
Investeerders en banken die financiering verstrekken
Leveranciers en klanten die afhankelijk zijn van continuïteit
Overheden en toezichthouders die toezien op naleving van wet- en regelgeving
Uitzonderingen en aanvullende verplichtingen
Er zijn situaties waarin een onderneming niet wettelijk controleplichtig is, maar toch een controle moet laten uitvoeren, bijvoorbeeld:
Op verzoek van een bank of financier (bij leningen of convenanten)
Wanneer dit verplicht is op basis van subsidievoorwaarden of een auditprotocol
Als onderdeel van een groep waarvan de geconsolideerde cijfers controleplichtig zijn
Vrijwillige controle: waarom bedrijven hiervoor kiezen
Sommige ondernemingen kiezen bewust voor een vrijwillige accountantscontrole, ook als dit wettelijk niet verplicht is.
Een vrijwillige controle kan voordelen bieden, zoals:
Meer vertrouwen bij investeerders, klanten en leveranciers
Sterkere interne beheersing en inzicht in risico’s
Betere voorbereiding op groei, fusie of verkoop
Positieve uitstraling richting stakeholders
In die zin is een vrijwillige controle vaak een strategische investering in betrouwbaarheid en toekomstbestendigheid.
Wanneer is jouw bedrijf controleplichtig?
Of jouw onderneming onder de wettelijke controleplicht valt, hangt af van:
De omvang volgens de drie wettelijke criteria, én
Of aan minimaal twee van deze criteria twee jaar achtereen wordt voldaan.
Het is verstandig om jaarlijks te beoordelen of je onderneming (nog) binnen of buiten de grenzen valt, zodat je tijdig kunt inspelen op een eventuele controleverplichting.
Zo voorkom je verrassingen en toon je transparantie richting aandeelhouders, financiers en andere belanghebbenden.