Interne vs. externe accountantscontrole: Wat zijn de verschillen en voordelen?
Wanneer een onderneming groeit, neemt ook de behoefte toe aan betrouwbare en gecontroleerde financiële informatie.
Cijfers vormen immers de basis voor belangrijke beslissingen, investeringen en het vertrouwen van aandeelhouders, subsidiegevers en andere stakeholders.
In dat kader komt vaak de term accountantscontrole naar voren. Wat veel organisaties echter niet weten, is dat er verschillende vormen van controle bestaan — met elk een eigen doel en functie binnen de governance van de organisatie.
In deze blog lichten we het verschil toe tussen een interne en een externe accountantscontrole, en bespreken we welke voordelen beide vormen voor jouw organisatie kunnen hebben.
Wat is een interne accountantscontrole?
Een interne accountantscontrole (ook wel interne audit genoemd) wordt uitgevoerd door medewerkers binnen de organisatie, meestal door een interne auditafdeling of een controller met een onafhankelijke rol.
Het doel is niet om een controleverklaring bij de jaarrekening af te geven, maar om te beoordelen hoe effectief de interne processen en beheersmaatregelen werken.
Belangrijke kenmerken:
Gericht op het beoordelen en verbeteren van interne processen, procedures en risicobeheersing
Adviesfunctie richting management en directie
Focus op efficiëntie, compliance, betrouwbaarheid van informatie en het voorkomen van fouten of fraude
Een interne controle helpt organisaties te begrijpen waar risico’s zich bevinden en hoe processen beter ingericht kunnen worden.
Met name bij groeiende organisaties of instellingen met subsidie- en rapportageverplichtingen kan een interne audit cruciaal zijn om grip te houden op kwaliteit en naleving.
Wat is een externe accountantscontrole?
Een externe accountantscontrole wordt uitgevoerd door een onafhankelijke accountant die niet in dienst is van de organisatie.
Het doel is om vast te stellen of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële positie en het resultaat van de onderneming — conform Titel 9 BW 2 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ).
Deze controle is wettelijk verplicht voor middelgrote en grote ondernemingen, zoals gedefinieerd in artikel 2:393 BW.
Belangrijke kenmerken:
Onafhankelijke controle van de jaarrekening
Afgegeven controleverklaring voor aandeelhouders en andere belanghebbenden
Wettelijke verplichting bij middelgrote en grote rechtspersonen
Gericht op betrouwbaarheid en transparantie van de financiële verslaggeving
Een externe controle biedt externe partijen — zoals banken, subsidieverstrekkers, aandeelhouders en toezichthouders — vertrouwen dat de gepresenteerde cijfers juist, volledig en onafhankelijk zijn getoetst.
De belangrijkste verschillen
Hoewel beide vormen “controle” heten, zijn er duidelijke verschillen:
Doelstelling: interne controle richt zich op verbetering van processen, externe controle op zekerheid van de jaarrekening.
Uitvoerder: interne controle gebeurt door medewerkers van de organisatie zelf, externe controle door een onafhankelijke accountant.
Gebruikers van informatie: interne rapportages zijn bedoeld voor het management, externe verklaringen voor externe belanghebbenden.
Verplichting: interne controles zijn vrijwillig en vaak afhankelijk van de grootte en complexiteit van de organisatie, externe controles zijn wettelijk verplicht boven bepaalde grenzen.
Door dit onderscheid goed te begrijpen, kun je bepalen welke vorm het meest relevant is voor jouw situatie.
Voordelen van interne controle
Een interne controle levert vooral operationele en organisatorische voordelen op:
Betere risicobeheersing en bewustwording binnen de organisatie
Verbeterde efficiëntie van processen en informatiestromen
Tijdige signalering van fraude, fouten of onrechtmatigheden
Ondersteuning bij besluitvorming door beter onderbouwde managementinformatie
Voorbereiding op externe audits of groei naar controleplicht
Met name organisaties die in omvang of complexiteit toenemen, profiteren sterk van een goed ingerichte interne controlefunctie.
Voordelen van externe controle
Een externe accountantscontrole biedt juist zekerheid en vertrouwen naar buiten toe:
Onafhankelijke bevestiging van de juistheid van de jaarrekening
Verhoogd vertrouwen bij banken, investeerders, subsidiegevers en toezichthouders
Naleving van wettelijke verplichtingen (Titel 9 BW 2 en controleprotocollen)
Positieve uitstraling door transparantie en professioneel financieel beheer
Mogelijke kostenbesparing op termijn door verbeterde processen en lagere risicokosten
Een goed uitgevoerde externe controle draagt bij aan een sterker imago en betere toegang tot financiering.
Welke controle past bij jouw onderneming?
Of je kiest voor een interne of externe accountantscontrole hangt af van de doelstellingen, wettelijke verplichtingen en fase van ontwikkeling van je organisatie.
Grotere rechtspersonen zijn verplicht tot een externe controle, maar kunnen daarnaast profiteren van interne audits om de bedrijfsvoering verder te verbeteren.
Kleinere ondernemingen kunnen juist vrijwillig kiezen voor een interne controle om processen te versterken, risico’s te beperken of zich voor te bereiden op toekomstige groei.
De combinatie van beide vormen biedt vaak de meeste waarde: interne controle om beter te sturen, en externe controle om vertrouwen te winnen — zowel intern als extern.
Een ervaren accountant in Hilversum en accountant in Utrecht kan helpen de juiste balans te vinden tussen beide vormen van controle en adviseren welke aanpak het beste past bij jouw organisatie.